کانون دفاع از حقوق بشر در ایران
موضوع سخنرانی : خدمت سربازی اجباری
11 فوریه 2024
سخنران : اصغر خدابنده سامانی منشی جلسه : خانم مرجان شبعان نژاد
خدمت سربازی اجباری . ابتدا تعریفی از
خدمت سربازی را به صورت زیر داریم : تعریف خدمت سربازی : خدمت سربازی در جهان به عنوان یک سیستم
تدبیری برای تامین نیروهای نظامی و بهره‌برداری از سرمایه انسانی جوان طراحی شده
است. متاسفانه این سیستم در ایران به عنوان یک تکلیف اجباری تلقی شده و افرادی که
در این فرآیند قرار می‌گیرند، باید مدت مشخصی خدمت نظامی را سپری کنند .در ادامه
به تاریخچه خدمت سربازی در ایران و مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت . تاریخچه : ارتش ایران از دوره‌های بسیار قدیم
همواره از دو دسته سپاهیان ثابت که همیشه در حال خدمت نظامی به شاه بودند و دسته
سپاهیان موقت که فقط هنگام ضرورت جمع می‌شدند تشکیل شده بود. در پادشاهی‌های
هخامنشی، اشکانی و ساسانی تا زمان زندیان همواره این دو دسته وجود داشتند . در زمان قاجار : در سال ۱۱۸۶ خورشیدی ژنرال گاردان از طرف ناپلنون بناپارت به
ایران آمد. وی در گزارش جامعی که در ۲ دی ۱۱۸۶ برای بناپارت فرستاده توضیح داده که
در ایران هر ایلی ملزم است مقدار معینی سوار بدهد.در اسناد نظامی فرانسه گزارش دیگری مربوط به
سال ۱۲۱۰ خورشیدی برابر با سال‌های پایانی زندگی فتحعلی‌شاه وجود
دارد که در خصوص شیوه سربازگیری در آن دوره این‌طور نوشته: نحوه سربازگیری در
ایران به روش ملوک‌الطوایفی است، هر استان و شهرستان، به استثناء چند شهر، باید
عده‌ای سوار با اسب بدهد .کتابچه قانون نظامیه در زمان امیر کبیر : امیرکبیر خدمت
سربازی را سر و شکل منظم‌تری داد تا بتواند قشونی منظم پیاده‌نظام که هر کدام ۱۰۰۰ نیرو داشته باشند تشکیل دهد. هر
شهر که سرباز نمی‌داد، باید مالیات بیشتری می‌داد. در این نظام از هر ۱۰ نفر جوان که شرایط خدمت را داشتند،
یک نفر باید به خدمت نظامی می‌پیوست. یکی از اصلاحات امیرکبیر این بود که ۹ نفر دیگری که به سربازی نمی‌رفتند
باید به خانواده سرباز مقدار مشخصی گندم می‌دادند.مدت
سربازی طبق ماده سوم این قانون ۱۰ سال تعیین گردیده بود به این شکل که
هر دو سال یک مرخصی دو ساله به سرباز داده می‌شد و در نهایت یک سرباز شش سال در
محل سربازی و چهار سال در مرخصی می‌ماند تا اینکه برای همیشه از سربازی مرخص شود.
سربازان متوفی، پیر، معیوب و از کارافتاده در این مدت از فهرست حذف و مرخص می‌شدند
و به جای آن‌ها سربازان جدید گرفته می‌شد.در زمان پهلوی : در ۱۶ خرداد ۱۳۰۴
قانونی ۳۶ ماده‌ای با عنوان قانون خدمت نظام اجباری در نشست ۱۷۸
دوره ۵ مجلس شورای ملی به تصویب رسید و قانون سربازگیری مصوب ۱۲۹۴ را
نسخ کرد. بر پایه بند اول این قانون، همه افراد ذکور بالای ۲۱
سال، می‌بایست به مدت دو سال به سربازی می‌رفتند. دارندگان گواهینامه تحصیلی
متوسطه یا بیشتر، یک سال خدمت می‌کردند.این قانون، طول کل خدمت نظام را برای هر مرد ایرانی ۲۵ سال
در نظر گرفته و آن را به سه دوره تقسیم کرده بود: دوره خدمت نظامی به طول ۶ سال
(۲ سال تحت‌السلاح و ۴ سال احتیاطی)، دوره ذخیره به طول ۱۳ سال
(۶ سال ذخیره اول و ۷ سال ذخیره دوم) و دوره پاسبانی (۶
سال). همچنین در این قانون معافیت‌هایی برای بیماران، مجتهدین و طلاب علوم دینی،
تک‌فرزندان و محصلین در نظر گرفته شده بود. جامع‌ترین قانون مربوط به سربازی در
ایران در ۲۹ خرداد ۱۳۱۷ در ۱۹ فصل
و ۱۶۶ ماده با عنوان قانون خدمت نظام وظیفه به تصویب یازدهمین دور مجلس
شورای ملی رسید. این قانون شیوه سربازگیری، معافیت‌های مزاجی و تحصیلی، بسیج
عمومی، تنبیهات سربازان وظیفه و فراریان و غیره را مشخص کرده بود. دوره‌های خدمتی
در این قانون ۲ سال زیر پرچم، ۴ سال احتیاط، ۱۴ سال
ذخیره اول و ۵ سال ذخیره دوم تعیین شده بود. سن ورود به خدمت آغاز ۲۱سالگی
تعیین شده بود. در این قانون برخلاف قانون مصوب ۱۳۰۴
خبری از قرعه‌کشی برای سربازی نبود .در زمان جمهوری اسلامی :در سال ۱۳۶۳ و
با توجه به شرایط جنگی کشور ، قانون سربازی مشتمل بر ۶۷
ماده و ۵۷ تبصره در روز یکشنبه ۲۹ مهرماه ۱۳۶۳ در
مجلس شورای اسلامی تصویب شد.طبق این قانون سربازی در ایران ۳۰ سال
است و شامل چهار دوره، ضرورت (دو سال)، احتیاط (۸
سال)، ذخیره اول (۱۰ سال) و ذخیره دوم (۱۰ سال) می‌شود. در دوران صلح اجازه
داده شده که این مدت به ۱۸ ماه کاهش یابد.خدمت سربازی به علت موارد زیر و تعبض ها موجود تبدیل به یک معضل برای
جوانان شده است که اگر این مشکلات برطرف گردد این خدمت بسیار خوب و سازنده خواهد
بود. با مدیریت در جذب سرباز و آموزش عادلانه و تقسیم
سربازها در واحدهای مربوطه به درستی می
تواند این سربازی اجباری و تلخ را بسیار شیرین کند .1 ) معافیت برای
فرزندان جانبازان و شهدا .2 ) کسر خدمت برای فرزندان جانبازان .3 ) کسر خدمت در
صورت داشتن سابقه فعالیت در بسیج .4 ) معافیت به روش خرید خدمت برای افراد
خاص جامعه و افراد ثروتمند . 5 ) معافیت
به روش پزشکی برای فرزندان افراد خاص 6 ) تقسیم افراد به صورت ناعادلانه در مناطق محروم وعملیاتی 7 ) تعدد واحدهای
گیرنده سرباز مانند ارتش ،سپاه و نیرو انتظامی و .... 8 ) تفاوت فاحش بین واحدهای
آموزش دهنده .مشکلات ایجاد شده برای
جوانان در سربازی اجباری : 1 ) مشکلات و فشارهای روانی و خودکشی‌ها .2 ) اقتصاد
سرباز و خانواده‌اش .3 ) حوادث و درگیری‌ها .4 ) تجاوزهای جنسی و رابطه با همجنس‌گرایی
.5 ) محرومیت از حقوق شهروندی .6 ) بهداشت و سلامتی سربازان .خلاصه ای از محرومیت
حقوق شهروندی برای غایبان سربازی : 1 ) ممنوعیت تحصیل در صورت مشخص نکردن وضعیت
خود. 2 ) محروم شدن از دریافت هرگونه وام به جز ازدواج3 ) ممنوعیت سفر به کشورهای
خارجی ( با ارائه ضمانت بانکی و وجه نقد افراد داری مدارک تحصیلی حق خروج موقت
دارند) . 4 ) محروم شدن از شغل‌ها و درآمدهای نیاز به معافیت .5 ) عدم برخورداری
از معافیت کفالت. 6 ) استخدام به‌طور کلی در وزارتخانه‌ها و مؤسسات وابسته به دولت
و در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها و مؤسسات خصوصی بدون داشتن کارت پایان خدمت ممنوع است.مهمترین اقدامات موثر جهت رفع
معضلات خدمت اجباری : 1 ) فرهنگ سازی در بین خانواده و جوانان به اینکه خدمت
سربازی یک فرصت است .2 ) جذب پرسنل به صورت عادلانه و
آموزش یکسان در تمام واحدها .3 ) استفاده بهینه و به جا از نیروها ( از تجربه و دانش ) .4 ) حذف کامل خرید خدمت .5 ) آموزش کامل و تخصصی برای سربازان در مناطق عملیاتی و مرزی .6 ) عدم خروج سربازان بدون خدمت سربازی به خارج از کشور در قبال
ضمانت نامه .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
توجه:فقط اعضای این وبلاگ می‌توانند نظر خود را ارسال کنند.