موضوع سخنرانی : پارک قیطریه و ساخت مسجد اضرار
ایده‌ی ساخت مسجد به وسعت هشت‌صد متر مربع در پارک قیطریه،
که از دوران قاجار باغ بوده و دارای درختانی بسیار کهن‌سال و ارزشمند است و مالکش
در سال ۵۸ به نیّتِ
بوستان شدن آن را به شهرداری اهدا کرده، با اعتراض‌های فراوانی همراه شده است. کافی است نگاهی به کارزارِ شکل‌گرفته
بیندازیم تا متوجه شویم بیش از صد و چهل هزار تن از شهروندانِ اکثراً تهرانی، که
مالیات‌دهنده و صاحب واقعی شهر تهران هستند، با آن مخالفت کرده‌اند. و نیز آن‌که ساختن نمازخانه‌های کوچک در
بوستان‌ها مرسوم بوده و به تقریب دهه‌هاست که همه‌ی بوستان‌ها دارای چنین فضاهایی
هستند، اما ــ جدا از اشتباهِ جدّی در هم آمیختنِ فضاهای عمومیِ شهری با هم، که
هر کدام کارکردی دارند و این‌ها در هم اختلال به‌وجود خواهند آورد ــ با توجه به
وجود مسجدهای بسیار در سطح شهر ساختِ مسجد در این بوستان چه منطقی دارد؟ در آغاز نگاهی کنیم به دلایلِ معترضان، که به‌ویژه از
سوی یک مقام حکومتی (شهردار تهران در هیأت وزیران حضور می‌یابد) و کارگزار مردم
(شهردار برگزیده‌ی شورای شهر است) شایسته‌ی توجه است:الف
ـ درختان مورد نظر بر خلافِ سخنِ شهردار محترم نهال («درخت جوان نورسته» ـ فرهنگ
معین) نیستند، بلکه پانزده درخت ارزشمند قدیمی هستند با قطرهای چندده سانتی‌متری
که امکان جابه‌جایی آن‌ها حتی در فصل مناسب هم نیست و فراموش نشود رهبری نظام، یک
دهه پیش، تصریح کرده بودند که قطع یک درخت حتا برای ساخت حوزه‌ی علمیه هم جرم است!
(و نیز بنگرید به سخن تولیت آستان قدس رضوی در دیدار رئیس، معاونان و خانواده
شهدای سازمان حفاظت محیط‌زیست: برای احداث بنایی در جوار حسینیه امام خمینی قرار
بود درختی قطع شود و از آن محل دیوار عبور کند، هنگامی که مقام معظم رهبری مطلع
شدند به طور جدی با قطع آن درخت مخالفت کردند).ب ـ جدا از آن‌که آیا شهر تهران
دارای کسری فضای سرانه‌ی مسجد است و آیا جمعیت محلی به نسبتی که باید از این
مسجدها بهره می‌برند یا نه، بدیهی است که باید فاصله برای ساخت‌شان رعایت شود،
امری که به‌ویژه در مورد مسجدها بیشتر باید رعایت شود تا از کارکردِ اجتماعی خود
در یک محله فاصله نگیرند. به گفته‌ی مردم محلی هم‌اکنون در آن بوستان گاه صدای
اذانِ دو سه مسجد با هم تلاقی دارد؛ در روبه‌رو مسجد صاحب‌الامر، ۲۰۰ متر جلوتر مسجد مفتخر و پشت پارک در
کوچه‌ی مفید مسجد نور.پ ـ ساخت مسجد، هم‌چنان که در تاریخ طولانی‌اش آشکارا دیده
می‌شود، مردمی‌ترین عمل مؤمنانه‌ی جمعی است که می‌باید به شکلِ یک نیاز از دل اهل
محل بجوشد و با اراده‌ی آنان تأمین مالی شده و بنیادش گذاشته شود. تکمیلش هم
بعضاً چند سال طول می‌کشد چون ذره ذره و با پول و پشتیبانیِ مردم ساخته می‌شود.زمین مسجد نیز باید پاک و طیب و همراه با رضایتِ
صاحبانش باشد. آیا زمینی که در پارک قیطریه برای بنای مسجد تعیین شده با قصد
بانیان و اهداکنندگانش سازگاری دارد و آن‌ها راضی‌اند که بخشی از محل تفرجگاه مردم
کم و درختان آن قسمت قطع و به مسجد تبدیل شود؟ بر
فرض که بانیان راضی باشند (که البته گفته می‌شود ساخت این مسجد بر خلاف وصیت سید
محمود محتشمی‌پور بوده)، شهرداری از چه منبع مالی می‌خواهد مسجد را بسازد؟ تردیدی
نیست که نوعاً از راه عوارض و جریمه است که از فقیر و غنی با رضایت و یا بدون
رضایت دریافت می‌شود، در این صورت آیا ساختن مسجد با این نوع پول‌ها درست است؟ بر
فرض این پول‌ها پاک باشد، آیا عوارض‌دهندگان راضی‌اند با پول آنان مسجد ساخته شود؟
پس، بهتر آن است شهرداری تهران از ساخت مسجد در یک ملک عمومی که بخشی از جامعه
نسبت بدان رضایت ندارد منصرف شود. در این مورد، باید آن کارزارِ تا اکنون صد و چهل
هزار تنی را در کنار این داده گذارد که «۹۶
درصد راه‌یافتگان به مجلس آینده کمتر از ۶۵
هزار رأی آورده‌اند» تا بیشتر به اهمیت و عمق موضوع پی برد.ت ـ
جدا از مورد فوق، حکومتی شدن همه‌ی پدیده‌های دینی، هم‌چنان که در این سال‌ها
دیدیم، هم سبب می‌شود کار خیر از هدف اولیه‌ی دینی خود دور گردد و هم آن که به شکل
یک «پروژه‌ی عمرانی» درآید و برخی بگویند ریشه‌های مسأله‌اش را باید در اقتصاد
سیاسی شهر جست‌وجو کرد که در نهایت، تصویر زشتی را از آن به نمایش می‌گذارد. ث ـ
افزون بر موارد پیشین، ساخت مسجد
کار شهرداری نیست، شهرداری باید به وظیفه‌ی خود بپردازد که پاکیزه‌سازی شهر و به‌ویژه
توجه به آلودگی‌ها، حمل زباله‌های شهری، ساخت بوستان، احداث بزرگراه، توسعه‌ی
سامانه‌های شهری، بهینه کردن مسیرها و... از راه صدور مجوزهای ساختوساز و دریافت
عوارض است.شهردار محترم تهران باید یک‌بار
دیگر گزارش تکان‌دهنده‌ی «مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداریِ» خودش را بخواند که
تأکید کرده تهران به ابرشهر افسرده ایران بدل شده و فقط سه‌دهم درصد شهروندان
احساس سرزندگی دارند. در چنین شهری وجود هر یک درخت و فضای سبز در خورِ یک نعمت
است و نباید بوستان‌های شهر را قربانی سازه‌هایی کرد که در هر جای دیگری به راحتی
قابلیت استقرار دارند و جای پرسش است که چرا در میلیون‌ها متر مربع زمین بایر و
عاری از فضای سبز چنین مکان‌هایی طراحی و ساخته نمی‌شوند؟ج ـ قوانین شهرداری هم
چنین کاری را منع کرده‌اند چرا که بوستان‌ها پهنه‌ی «جی» محسوب می‌شوند و تغییر
کاربریِ این پهنه‌ها بدون مصوبه‌ی مراجع قانونی ممنوع است. طبق مصوبه‌ی سال ۱۳۹۱ نیز، که خبر آن در پایگاه خبری
خبرآنلاین و همشهری هست، شورای اسلامی شهر تهران به ریاست مهدی چمران احداث ابنیه
در بوستان‌ها را ممنوع کرده است: انتخاب فضای بوستان برای ساخت مسجد خلاف قانون و
مصوبات شورای شهر است و ساختوساز در بوستان‌ها به جز خدمات ضروری، مثل سرویس
بهداشتی و نمازخانه، ممنوع است .حال، می‌توان این سخن ریاست محترم شورای شهر تهران
در صحن علنی آن شورا (۱۴ فروردین ۱۴۰۳) را مورد داوری قرار داد که: مطالعه و
امکان‌سنجی برای احداث مساجد در شهرها و پارک‌ها انجام می‌گرفت و در سال ۱۳۸۲ نیز برای مساجد تهران و ساختوساز مساجد
بودجه تعیین شده بود و این از افتخارات ما در شورا به شمار می‌رود... باید کمی فکر
کنیم و تحت تأثیر جو روانی قرار نگیریم چرا که تهران مسجد کم دارد و باید ۴۰۰ مسجد در پایتخت ساخته شود و ما براساس
قانون عمل می‌کنیم و کار خلاف قانون را هیچ کسی نباید انجام دهد .چ ـ در حالی که
در موردهایی از فعالیت‌های عمرانی بر دست نهادهای بزرگ حکومتی و دولتی شائبه‌ی گنج‌یابی
وجود دارد و متأسفانه وزیر میراث فرهنگی خود علناً به چنین موضوعی معترف بوده و در
موردهایی در وزارتخانه‌ی زیر نظرش چنین کاری انجام شده بحث گورها و آثار تاریخی در
بوستان یادشده نیز به میان کشیده شده‌اند که چون اداره‌کل میراث تهران هم جز بیانِ
سخنی تبلیغی در این مورد ورودی نداشته است بر نگرانی‌های ملی و شمار معترضان
افزوده است؛ح ـ سخن کوتاه و در ظاهر لج‌بازانه‌ی شهردار محترم تهران در این‌باره
در هشتم فروردین‌ماه که «حتماً ما تو پارک‌ها مسجد می‌سازیم، مساجد خوب هم می‌سازیم»
سبب توجه بیشتر مردم به موضوع و هم‌سوییِ آنان ــ از مذهبی و روحانی تا محیط‌زیستی
و طرفداران میراث فرهنگی ـ تاریخی و حقوق‌دان و نیز مردم بومی محله‌ی قدیمی قیطریه
ــ گردید. این‌چنین برخوردهایی جدا از آن‌که با نفس مسؤولیت ایشان نمی‌خواند با
توجه به شرایط اجتماعی حال حاضر، که برآمده از وضعیتِ بسیار بدِ اقتصادی و
نارضایتی از شیوه‌ی مدیریت امور است، بر خشم پنهان مردم اثری منفی خواهد گذارد.اگر این سخنان به رفتاری به همین اندازه لج‌بازانه
کشیده شود در وضعیتی که کشور با بحران‌های کلان متعدد داخلی ــ هم‌چون گرانی و
تورم و خبرهای روزانه‌ی فساد که حد تحمل مردم را به شدت پایین آورده است ــ و نیز
خارجی، که طبیعتا دشمنان نظام در راستای منافع خودشان از آن بهره خواهند برد، دست
به گریبان است امکان بروز هر آشوبی رادر پی خواهد داشت که منطقاً، با توجه به
عوامل اقتصادی و اجتماعی، از نمونه‌ی مشابهش ــ اعتراض‌های مردمی به تخریب بوستان
گزی استانبول در کشور همسایه ــ فراتر خواهد رفت.از
این رو ما، شماری از احزابِ عضو خانه‌ی احزاب ایران، خواهشمندیم مانند یک مدیر
واقعی و حرفه‌ای از سخن یادشده‌ی خود عذرخواهی کنید و به خواست مردم احترام
بگذارید و با برداشتنِ حصارها در بوستان یادشده به مسائل اصلی شهر بپردازید.گورستانی به وسعت ۳۰۰ گور در قیطری طبق گفته «جواد حسین‌زاده ساداتی»، باستان
شناس، در محله «قیطریه» گورستانی به نام گورستان قیطریه وجود دارد که «سیف‌الله
کامبخش‌فرد» روی این محوطه کار کرده است. او می‌گوید: «طبق شواهد موجود از این
گورستان می‌توانیم بگوییم قدمت آن به بیش از ۳۲۰۰ سال می‌رسد. حدود ۳۰۰ گور
از گورستان قیطریه پیدا شده که این گورها متعلق به دوره موسوم به عصر آهن یک و دو
ایران است .آثار کشف نشده‌ای که هنوز زیر خاک قیطریه است.حسین‌زاده
ساداتی ادامه می‌دهد: «اکثر مناطق قیطریه زیر مترو رفته و ساخت‌وساز‌های شخصی در
آن انجام شده است، اما پارک قیطریه محلی است که احتمال زیاد هنوز آثار زیادی در آن‌جا
وجود دارد. اگر به فرض مثال قرار بر ساخت مسجدی در این منطقه باشد، باید گودبرداری
شده و قطعا آثاری که وجود دارد از بین می‌رود. علاوه بر همه این‌ها درخت‌هایی با
قدمت چندین سال در این پارک دیده می‌شود .چه هدفی می‌تواند پشت ساخت این مسجد
باشد؟با توجه به این‌که طبق گفته‌ها و شواهد موجود، بخش زیادی از این پارک و محوطه
دارای بافت تاریخی چند هزار ساله است، سوالی که مطرح می‌شود این است که هدف از
ساخت این مسجد چیست؟ چرا میراث فرهنگی تهران تا کنون اقدامی برای جلوگیری از این
ساخت انجام نداده و تا به امروز این منطقه ثبت ملی نشده است؟ آن هم در حالی که
مهرداد زواره محمدی می‌گوید: «ما از نظر امکان سنجی و نیاز سنجی این منطقه آنالیز
کرده‌ایم. در فاصله ۵۰۰ متری این منطقه
۳ حسینیه، ۶ مسجد، ۱
حوزه علمیه و یک امامزاده علی‌اکبر وجود دارد .پهنه‌های معماری موجود در تهران : مهرداد
زواره محمدی»، معمار و استاد دانشگاه به «فراز» می‌گوید: «شهر تهران دارای ۴ پهنه است و پارک قیطریه طبق قوانین شهری
«طرح تفصیلی تهران» در پهنه G قرار دارد. طبق
ظوابط طرح تفضیلی، تهران دارای چهار پهنه R (پهنه
سکونت)، پهنه S (پهنه تجاری،
اداری و خدماتی) که معمولا در مجاورت خیابان‌های اصلی شهر است، پهنه M (پهنه مختلف سکونت و کاربری) و پهنه G (پهنه فضای باز و سبز) است که غیر از سه پهنه
اول در پهنه G قانون‌گدار به‌جز
برخی کاربری‌های محدود با کاربری خدماتی و با سطح اشتغال و تراکم بسیار اندک، ساخت
و ساز را ممنوع کرده است .او ادامه می‌دهد: تمام پارک‌ها، جنگل‌ها، فضاهای باز و
سبز در مقیاس محله، منطقه و شهر در محدوده‌ی G قرار
دارند. برای مثال پارک ساعی، پارک ملت، قیطریه، اراضی چیتگر و لویزان و یا حتی
حریم بافت و ساختمان‌های تاریخی و میراثی میراثی، حریم بزرگراه‌ها، روددره‌ها،
اراضی هستند که به آن پهنه G می‌گویند. پهنه G قسمت‌هایی از محدود شهر است که عرصههای سبز و باز عمومی و خصوصی، پارک‌های جنگلی، باغات
و اراضی مزروعی و حریم‌ها و پهنه‌های حفاظت ویژه را در خود جای می‌دهد و با توجه
به نقش و اهمیت این پهنه در ارتقاء کیفیت محیط و سیمای شهری تهران، ساخت و ساز در
آن‌ها محدود است.
زواره محمدی می‌گوید: «در این‌ها به دلایل مختلف ساخت و ساز ممنوع و
محدود شده است. برای مثال آن‌هایی که کنار رود دره قرار دارند به دلیل این‌که ممکن
است مسیر سیلاب و عبور آب‌‌های فصلی باشد؛ بعضی مناطق به دلیل موضوع میراث‌فرهنگی
و حفاظت ویژه و در بعضی به دلیل وجود درخت و خاک مستعد و نیاز شهر به سرانه‌ی
فضاهای باز و سبز احداث عوارض ساختمانی محدود شده است.نقض
طرح تفصیلی شهرداری تهران؛ توسط شهرداری!او
با بیان این‌که پهنه پارک قیطریه G ۱۱۱،
یعنی پارک‌های عمومی شهری است، ادامه می‌دهد: «طبق قانون طرح تفصیلی در پارک‌ها
قابلیت استقرار مکان‌هایی مانند سرویس بهداشتی، فروشگاه کوچکی برای خرید، مدیریت و
دفتر اداری پارک، نمازخانه، نگهبانی و… وجود
دارد؛ اما با سطح اشتغال حداکثر ۳
درصد آن هم برای پارک‌های بزرگ مقیاس با شعاع عملکرد فرا منطقه‌ای.این معمار و استاد دانشگاه با توجه به اسناد موجود از
پارک قیطریه که توسط «شیوا آراسته» معمار، منتشر شد، می‌گوید: «مساحت پارک قیطریه ۱۲۲ هزار ۲۰۶ متر مربع است؛ اما مساحت وضع موجود پارک طبق نقشه سامانه
طرح تفصیلی تهران حدودا ۱۱۲ هزار پانصد متر
مربع است. ۳ درصد این دو
چیزی حدود ۳ هزار۳۸۰ متر می‌شود.او
ادامه می‌دهد: سازه‌های ساختمانی که در حال حاضر در پارک قیطریه وجود دارد برای
مثال، دفتر اداری پارک، ساختمان میراث فرهنگی که در مرکز پارک است و در آن فروشگاه
صنایع دستی، سینمای هفت بعدی و… تمام آن ۳ درصد پر شده است. بحث ساخت مسجد نیست،
هرگونه کاربری دیگری که بخواهند در پارک قیطریه ایجاد کنند غیرقانونی است. این ۳ درصد سطح اشغال مجاز مصرف شده و در حال
حاضر وجود دارد.با توجه به تمام این نکات، طبق
مدارکی که از طراحی این مسجد توسط شهرداری منتشر شده است؛ این مسجد با ارتفاع ۲۸ متر، عمق ۲۰ متر و۳۳۵۰ متر
زیربنا قرار بر ساخت است. طبق این مدارک، این ساختمان دارای طبقه اول، همکف،
زیرزمین و دو طبقه زیرزمین، دو تالار ۱۵۰
نفره در زیر زمین، شبستان خانم‌ها وآقایان، انبار، آبدارخانه و سرویس بهداشتی،
طراحی شده و دکتر
نقره کار عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، مدیر این پروژه است این استاد دانشگاه
در ارتباط با این مدارک منتشر شده ادامه می‌دهد: «این بنا در وهله‌ی اول تنها یک
مسجد نیست. یک سالن آمفی‌تئاتر با ظرفیت ۴۰۰ نفر
در زیرزمین ساختمان و با مساحت ۷۲۰
مترمربع، کلاس‌های آموزشی، فضای اداری، آشپزخانه نیز در آن پیش‌بینی شده است با
گودبرداری به عمق ۲۰ متر و ارتفاع ۲۸ متر با گنبد و گلدسته. ارتفاع زیاد این
مسجد مغایر با یکی از مفاد طرح تفصیلی است که به صراحت اشاره کرده است که به‌منظور
اتخاذ تمهیدات مناسب برای بهبود دید داخل پارک، ایجاد مانع بصری در محیط پارک،
ممنوع است که ۲۸ متر ارتفاع
مسجد یکی از معضلات و موانع بصری این پارک خواهد شد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
توجه:فقط اعضای این وبلاگ می‌توانند نظر خود را ارسال کنند.