کانون دفاع از حقوق بشر درایران
موضوع سخنرانی : بررسی كنوانسيون مديريت زيست‌محيطي آلاينده‌هاي آلي پايدار(استكهلم) و مقایسه آن با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
14 ژانویه 2024
سخنران : اصغر خدابنده سامانی منشی جلسه : خانم سونیا سوارکوب
كنوانسيون مديريت زيست‌محيطي آلاينده‌هاي آلي پايدار(استكهلم) : در ابتدا تعریف مختصری از آلاینده آلی پایدار را توضیح می دهم . خصوصیات ترکیبات آلی : تركيبات آلي، تركيباتي با خواص شيميايي و فيزيكي بي‌نظير هستند و در محيط همواره پايدارند حلاليت اين تركيبات در آب كم ولي در چربي بسيار بالا مي‌باشد.خصوصيات اين تركيبات:انتشار آن به صورت منطقه‌اي و حتي جهاني توسط هوا، آب، حيات وحش و دوره تماس طولاني با انسان و حيوانات . در اندامها به صورت بيولوژيكي ذخيره مي‌شوند .تاثیرات مزمن و موقت بر انسان و حيوان .آلاينده هاي پايدار داراي چهار خصوصيت ذاتي، سمي، تجمع پذيري، پايداري و توانايي انتقال به مسافت هاي دور را دارند.موادی مانند: ددت, دیلدرین, هپتا کلر, آلدرین, کلردان, هگزا کرو بنزن, میرکس, روغنهای آسکارل و توکسافن, گروه بی فنیل بی کلرینه, دیوکسین و فوران مواد مشمول این کنوانسیون هستند (جمعا 14 آفت کش و 7 ماده شیمیایی )هدف از اين پيمان:حذف و يا کاهش آلوده کننده هاي آلي پايدار. ممنوع کردن توليد، مصرف .صادرات و واردات و فروش .مساعدت و ترغيب کشورها به انجام اقدامات ملي و منطقه ايي براي کاهش خطرات مواد مزبور . مساعدت به کشورها براي ايجاد صنايع پاکيزه به منظور جلوگيري و يا کاهش انتشار مواد مذکور .استفاده از جايگزين هاي مناسب. ترغيب کشورها به شناسايي منابع و نابود کردن .این كنوانسيون جهت ارتقاء سطح كيفي زيست محیطی و براي حفاظت از سلامت انسان و محيط زيست.جهت مقابله با آثار سوء برخي مواد آلي پايدار.در تاريخ 23 مه سال 2001 ميلادي.در استكهلم سوئد براي امضاء افتتاح شد. در دوم ماه مه سال 2002 آن را امضاء نمودند.126كشور در این قرارداد شرکت کردند.کشور ایران در سال 1384 متن را تصویب کرد و در سال 1385 رسما به استکهلم پیوست و دفتر بررسی آلودگی آب و خاک، سازمان مرجع ملی این کنوانسیون شد.خلاصه ای از مواد این کنوانسیون ارائه می شود . و در ادامه سه ماده آلاینده که هنوز در ایران مصرف می گردد را مورد بررسی قرار می دهیم . ماده 1: هدف. ماده 2: تعاريف . ماده 3: تدابير لازم براي كاهش يا حذف انتشار از توليد و استفاده عمدي.ماده 4: ثبت معافيت ويژه.ماده 5: تدابير لازم براي كاهش يا حذف انتشار از طريق توليد غيرعمدي.ماده 6: اقدامات لازم براي كاهش يا جلوگيري انتشار آلودگي از وسايل از كار افتاده و پسماندها.ماده 7: طرحهاي استقرار (اجرايي). ماده 8: فهرست‌بندي مواد شيميايي در ضمائم الف، ب، ج. ماده 9: تبادل اطلاعات.ماده 10: اطلاعات عمومي، آگاهي و آموزش.ماده 11: تحقيق، توسعه و نظارت.ماده 12: كمك‌هاي فني.ماده 13: رويه و منابع مالي. ماده 14: موافقت نامه‌هاي مالي در دوران واسط. ماده 15: گزارش‌دهي. ماده 16: برآورد ميزان تأثيرگذاري.ماده 17: ناهمخواني.ماده 18: سامان دادن مشاجرات.ماده 19: مجمع اعضاء.ماده 20: دبيرخانه.ماده 21: اصلاحيه كنوانسيون. ماده 22: تصويب و اصلاحيه ضمايم.ماده 23: حق راي. ماده 24: امضاء.ماده 25: تصويب، قبول، تاييد يا الحاق.ماده 26: اجرايي شدن.ماده 27: تحفظ‌ها . ماده 28: بازپس‌گيري. ماده 29: امانت.ماده 30: سنديت متن.بر این اساس قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون استکهلم درخصوص آلاینده های آلی پایدار در تاریخ 10/3/1384 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و توسط شورای نگهبان تأیید شد. همچنین هیأت وزیران، طی ابلاغیه شماره 7861/ت24616هـ مورخ 26/2/1380، سازمان حفاظت محیط زیست را به عنوان مرجع ملی کنوانسیون استکهلم تعیین نمود.روغنهای آسکارل و آلوده به PCBs ترانسفورماتور پلی کلریدهای بی فنیل (PCBs) خانواده ای از هیدروکربنهای آروماتیک کلردار مصنوعی هستند که مشخصات حرارتی و الکتریکی مناسبی دارند. این مشخصات خوب بهمراه پایداری شیمیائی عالی، کاربردهای تجاری بسیاری برای این مواد بهمراه داشته است (مانند روغن آسکارل).روغن آسکارل یک روغن سنتزی (ساخته شده در آزمایشگاه است که برخلاف روغن معدنی از نفت خام گرفته نشده است. این روغن بعلت نسوز بودن و پایداری شیمیائی بالا از ابتدای دهه 30 میلادی در خازنها و ترانسفورماتورهای ضد انفجار (بخصوص ترانسهای توزیع ویژه صنایع و ترانسهایی که در مناطق مسکونی، برجها، ساختمانهای اداری، مترو و ... نصب می شوند) استفاده شد.در دهه 70 میلادی فهمیدند PCB تجزیه ناپذیر بوده و برای سلامتی انسان نیز بشدت مضر است بطوریکه تماس با آن یا استنشاق بخارات آن می تواند باعث ایجاد سرطانهای مختلف شود. همچنین در چند حادثه آتش سوزی مربوط به ساختمانهای تجاری و مسکونی در آمریکا مشخص شد روغن آسکارل در درجه حرارتهای بالای 800 درجه سانتیگراد دو گاز سمی و کشنده دای اکسین و فوران را تولید می کند که موجب مرگ آنی افرادی می شود که آنرا استنشاق کرده اند. از اواسط دهه 80 میلادی تولید این روغن و استفاده از آن در ترانسفورماتور ممنوع اعلام شد.در ایران (و همچنین سایر کشورها) ترانسفورماتورهایی که با روغن آسکارل پر شده اند زیاد نیست. منتها بعلت استفاده مشترک از تجهیزات سرویس و نگهداری (مانند دستگاه سیرکوله و ...) تعداد بسیار زیادی از ترانسهای حاوی روغن معدنی نیز به PCB آلوده شدند. پس دو نوع آلودگی ترانس وجود دارد:روغن آسکارل.روغن معدنی آلوده به PCB.طبق برآورد شرکت توانیر در حال حاضر حدود 200 هزار لیتر روغن آسکارل و سه میلیون لیتر روغن آلوده به PCB در ایران وجود دارد که در سالهای گذشته 400 هزار لیتر از این روغنهای آلوده پاکسازی شده اند.امحاء روغنهای آسکارل و آلوده به PCB:دو روش برای امحاء روغنهای آسکارل و آلوده به PCB در ایران مورد استفاده قرار گرفته است:روغنهای معدنی آلوده به PCB کمتر از 7000ppm روش شیمیائی (پایه سدیم): در این روش از ترکیب PCB با سدیم ، مولکول بای فنیل و نمک تولید می شود که ترکیبی کاملا بی خطر و واکنشی غیر قابل برگشت است. روغن نیز در این حالت بازپالایش شده و مجدد وارد ترانسفورماتور می شود. (روغن دورریز نمی شود).روغنهای معدنی آلوده به PCB بیشتر از 7000ppm یا روغنهای آسکارل امحاء با روش سوزاندن (Incineration) در کوره های مخصوص:در این روش ترانسفورماتور و کلیه تجهیزات و متعلقات آن (از جمله روغن) و حتی خاک آلوده اطراف ترانس بسته بندی شده و به خارج از کشور ارسال می شود. سپس در کوره های مخصوص در دمای بالای 1000 درجه سانتیگراد سوزانده می شود.مقدمه‌ای بر DDT:دی کلرودی فنیل تری کلرو اتان، که معمولاً با نام DDT شناخته می شود، یک ترکیب شیمیایی کریستالی بی رنگ، بی مزه و تقریباً بدون بو و یک ارگانوکلر است. این ماده در اصل به عنوان یک حشره کش تولید می شد، دی کلرودی فنیل تری کلرو اتان در نیمه دوم جنگ جهانی دوم برای محدود کردن شیوع بیماری های منتقله از حشرات مانند مالاریا و یا تیفوس در میان غیرنظامیان و سربازان مورد استفاده قرار گرفت. مولر در سال 1948 جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را به دلیل کشف کارایی بالای DDT به عنوان یک سم تماسی در برابر چندین گونه از بندپایان دریافت کرد.موارد استفاده از DDT :بین دهه 1950 و 1980، DDT به طور گسترده در صنعت کشاورزی به عنوان حشره کش مورد استفاده قرار گرفت. استفاده از DDT برای کنترل بیماری‌هایی مانند تیفوس و مالاریا در اوایل دهه 1940 مرسوم بود.می‌توان اشاره کرد که این ماده به عنوان یک آلاینده آلی پایدار طبقه بندی می‌شود. این ترکیب می‌تواند در خاک نفوذ کرده و تا 30 سال در آن باقی بماند .دی اکسین ها : دی‌اکسین یک واژه با فرمول کلی C12H4Cl4O2 برای خانواده‌ای از ترکییات آلی کلرینه است .منابع اصلی دی اکسین ها می‌توان به سوزاندن زباله های شهری به ویژه پلاستیک در زباله سوزها ، سوزاندن لجن فاضلاب و مواد زائد عفونی.فاکتورهای متعددی در میزان تأثیر آنها بر جانداران مؤثر است که از آن جمله می‌توان به سطح تماس، زمان تماس و چگونگی تماس اشاره نمود. ناراحتی کبدی و عارضه پوستی از عمده‌ترین عوارض این ترکیب هستند.قوانین جمهوری اسلامی ایران علاوه بر قبول این کنوانسیون در این مورد به شرح زیر می باشد : اصل ۵۰ قانون اساسی، ماده 688 قانون مجازات اسلامی و قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب سال ۵۳ و آیین نامه اجرایی آن، قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ و تبصره ۳۱ قانون برنامه ششم توسعه به آن توجه و محافظت از آن تاکید برای تضمین این حقوق و آزادیها، استفاده از ابزار کیفری با جرم انگاری رفتارهای تهدید کننده آنها و مجازات ناقضان این حقوق به رسیمت شناخته شده است.جرم محیط زیستی به طور صریح درقوانین موضوعه ایران تعریف نشده است، اما مطابق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی، هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیربهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید، ریختن مواد مسموم‌کننده در رودخانه‌ها، زباله در خیابانها و کشتار غیر مجاز دام، استفاده غیرمجاز فاضلاب خام یا پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع میباشد و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازشدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.ولی متاسفانه به دلیل عدم توجه مسئولین و بی کفایت بودن دولتهادر جمهوری اسلامی ایران و نبود اولویت برای محیط زیست تاثیر در روند بهبود در مشکلات زیست محیطی در ایران دیده نمی شود .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
توجه:فقط اعضای این وبلاگ می‌توانند نظر خود را ارسال کنند.